Diagnostyka raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym stanowiącym blisko 60% wszystkich nowotworów ginekologicznych. Choroba ta może rozwinąć się w każdym wieku, ale ryzyko znacząco wzrasta po przekroczeniu 30 roku życia.

W Polsce zgony na raka szyjki macicy nadal stanowią jeden z głównych problemów onkologicznych, odsetek 5-letnich przeżyć względnych w tym nowotworze jest jednym z najniższych wśród krajów europejskich. Tymczasem w innych krajach europejskich nastąpił znaczny spadek liczby zgonów spowodowany tą chorobą, głównie dzięki badaniom przesiewowym.. Najważniejszą rolę w etiologii raka szyjki macicy odgrywa wczesna inicjacja seksualna, wczesna ciąża oraz zakażenie HPV (wykrywany niemal we wszystkich przypadkach).

Diagnostyka

• SCCA (SCC-Ag) jest markerem z wyboru w przypadku płaskonabłonkowego raka szyjki macicy. Czułość tego markera jest zróżnicowana w zależności od stopnia zaawansowania, głębokości inwazji, średnicy guza i wynosi od 38% do ponad 90% w zaawansowanych stadiach choroby.
• Inne markery stosowane i użyteczne w diagnostyce raka szyjki macicy to: TPS, CEA, CA 125 oraz CYFRA 21-1.
• Zestawienie dwóch markerów tj. SCCA oraz CEA pozwala na znaczne zwiększenie czułości. Niektóre badania wskazują, że jednoczesne oznaczanie TPS i SCCA pozwala na lepszą ocenę biologicznej agresywności nowotworu i wskazuje na stopień zaawansowania raka szyjki macicy. Istnieją również badania sugerujące, iż poziom markera CYFRA 21-1 dobrze koreluje z zaawansowaniem i inwazyjnością nowotworu do ponad 80%. W przypadku gruczolakoraka szyjki macicy markerem o znacznej użyteczności jest CA 125, którego wzrost w tych nowotworach jest rejestrowany w przypadku ok. 52%. Wykazano również, że stężenie CA 125 przekraczające 65 U/ml może być znaczącym wskaźnikiem przerzutów nowotworów poza macicą.

Ocena skuteczności leczenia

W przypadku raka szyjki macicy, spadek poziomów ważnych klinicznie markerów wskazuje na pozytywną odpowiedź organizmu na zastosowane leczenie. Przeprowadzone badania różnych autorów potwierdziły przydatność oznaczeń SCCA oraz CYFRY 21-1 w tych przypadkach.

Wczesne wykrycie wznowienia

Seryjne oznaczenia markera SCCA po wyleczeniu odznaczają się wysoką czułością, równą 60-80% (wykonywane w okresie 1-14 miesięcy) we wczesnym wykryciu nawrotu choroby. Podobnie CA 125 w przypadku raka gruczołowego jest niazależnym prognostycznym markerem wznowy nowotworu.